در این کتاب مقررات مربوط به عسر و حرج زوجه را خواهید آموخت.این کتاب دربردارنده آراء وحدت رویه، آراء اصراری، آراء شعب دیوان عالی کشور، آراء دادگاه های بدوی و تجدیدنظر، نشست های قضایی و نظریات مشورتی درمورد عسر و حرج است.
بنابراین علاوه بر این که این کتاب برای دانشجویان حقوق، کارآموزان وکالت و افراد عادی قابل استفاده است برای وکلای باتجربه وکیل متخصص خانواده نیز مفید فایده خواهد بود.
طلاق در لغت به معنای رهایی، ترک کردن و آزاد کردن است. در واقع وقتی مردی همسرش را طلاق می‌دهد او را ترک نموده و رها می‌سازد و در اصطلاح، عبارت است از پایان دادن زناشویی به وسیله‌ی زن و شوهر و در حقوق عبارت است از انحلال عقد نکاح با رعایت تشریفات ویژه، در زبان فارسی برای طلاق لغات هشتن و گسیل کردن هم استفاده می‌شده و در گذشته طلاقنامه را هشته‌نامه و حجت طلاق هم می‌گفتند. طلاق حقی نیست که به مرد عطا شده باشد و از زن بازداشته شده باشد بلکه طلاق آخرین راه چاره‌ای است که برای پایان‌دادن به زندگی که امکان ادامه و استمرار یافتن امکان ندارد.
بر اساس قوانین و موازین کشور وقوع امر طلاق از سه راه امکان‌پذیر است:
- طلاق به درخواست مرد (زوج)
- طلاق به درخواست زن (زوجه)
- توافق زوجین برای طلاق
مبحث دوم: طلاق بر مبنای عسر و حرج
هدف از انعقاد پیمان ازدواج ایجاد رابطه زوجیت و به تبع آن رسیدن به آرامش روحی است و چنانچه شرایط زوجین به گونهای شود که آرامش روحی نداشته و دچار مشقت و گرفتاری شوند، طبق قانون میتوانند درخواست طلاق به سبب عسر و حرج نمایند.
عسر در مقابل یسر به معنای تنگی و دشواری، تنگدستی، فقر و تهیدستی و «حرج» نیز در معنایی مشابه عسر یعنی تنگدستی و سختی، تنگ‌دل شدن و به کار در ماندن قرار گرفته است. موجود بودن سبب عسر و حرج در زمان
درخواست طلاق، تشخیص و احراز عسر و حرج زوجه توسط دادگاه و دائم بودن رابطه زوجیت از جمله شرایط اعمال ماده مذکور است.
گفتار اول: عسر و حرج زن
قانون مدنی در ماده ۱۱۳۰ به زن این حق را داده است در صورتی که ادامه زندگی برای وی با مشقت همراه باشد مشمول عسر و حرج قرار گرفته و از دادگاه درخواست طلاق نماید و تبصره این ماده مصادیق عسر و حرج را بر شمرده است که اهم آن عبارتند از:
- ترک زندگی خانوادگی از سوی زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه؛
- اعتیاد مرد به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد؛
- محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر؛
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد؛
- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل کند.
باید توجه داشت مواردی که قانون از آن‌ها نام برده، حصری نیست و تنها مصادیقی از عسر و حرج است. بار اثبات هریک از این موارد بر دوش زوجه است. علاوه بر موارد مذکور در هر موردی که دادگاه تشخیص دهد زن در عسر و حرج قرار گرفته با درخواست زوجه حکم طلاق صادر می‌کند.
در مجموع اهم مصادیق عسر و حرج را ناشى از سه عامل می‌توان دانست:
الف) عوامل طبیعى یا حقیقى
- مانند اعتیاد که با تغییر وضعیت طبیعى و ارگانیکى شخص جسم و روح او را تغییر داده و شرایط بنیادین زمان عقد را از بین می‌برد.
- عقیم بودن مرد: طبیعى است هر دخترى به امید مادر شدن و تربیت فرزندان صالح ازدواج نموده و به خانه شوهر مىرود؛ لذا حسرت مداوم ناشى از مادر نشدن غم و درد جانکاهى را در او ایجاد مینماید که میتواند او را دچار عسر و حرج نماید.
۳٫ جلوگیرى از بچه‌دار شدن: که در چنین صورتى مرد به صورت غیرمنطقى مانع از بچه‌دار شدن زن می‌گردد.
ب) عوامل خارجى و واقعى
- حبس طولانى: دورى زوج از زوجه در مدت طولانى با فلسفه یک زندگى مشترک منافات داشته و براى زوجه مشقت آور خواهد بود.
۲. غیبت طولانى و ترک خانواده: این موضوع نیز به‌منزله فراموشى تعهداتى است که یک مرد با امضاى مقدس‌ترین میثاق بشرى یعنى میثاق ازدواج به آن، باید پایبند باشد؛ لذا این موضوع در جایى که به صورت عمدى اتفاق بیفتد از حساسیت بیشترى برخوردار خواهد بود.
ج) عوامل شخصى
۱. استنکاف از پرداخت نفقه: اداره خانواده و تأمین نیازهای مادی زن و فرزندان از وظایف زوج تلقی می شود و چنانچه زوج از پرداخت نفقه خودداری نماید، زوج میتواند تقاضای طلاق نماید. هرچند که طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنى اگر مردى مرتکب ترک نفقه گردد زن به استناد این ماده میتواند از دادگاه تقاضاى طلاق نماید اما به دلیل اهمیت پرداخت نفقه از سوى مرد در صورتى که از پرداخت نفقه خوددارى شود میتواند یکى از مصادیق عسر و حرج نیز به حساب آمده و بر اساس آن نیز زوجه تقاضاى طلاق نماید.
- سوء معاشرت ۳. زناشویى غیرمتعارف ۴. اکراه شدید ۵٫ اختلاف سنى زیاد ۶. ازدواج مجدد بدون رضایت همسر اول ۷. جنون در صورتى که از موارد فسخ نباشد ۸. عدم رعایت شغل متناسب با حیثیت خانوادگى زوجه ۹. عقیم بودن مرد و بچه‌دار نشدن در طول ۵ سال و ده‌ها یا صدها مورد دیگر میتواند از مصادیق عسر و حرج به حساب آید.
گفتار دوم: احراز عسر و حرج
احراز عسر و حرج توسط دادگاه صورت میگیرد در اینجا زن خود مدعی است و با توجه به قاعده «البینه علی المدعی» باید تمام ارکان آن را در دادگاه ثابت نماید.
دادگاه بر اساس دو مورد به صدور حکم طلاق مبادرت مینماید.
- ارائه دلیل اثباتی عسر و حرج از جانب زوجه
- ۲٫ احراز وضعیت زندگی مشترک و عدم توانایی زوجه بر ادامه زندگی زناشویی
قاعده عام عسر و حرج در ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، هیچ‌گونه عذر و بهانهای را با وجود شرایط مشقت‌بار زوجه نمیپذیرد.
مطابق نظریه اداره حقوقی قوه قضاییه: «کراهت زوجه به تنهایی عنوان عسر و حرج ندارد و نمیتواند مصداق آن باشد، عسر و حرج مذکور در ماده ۱۱۳۰ ق.م با کراهت مذکور در مورد طلاق خلع و مبارات موضوع مواد ۱۱۴۶ و ۱۱۴۷ ق.م. متفاوت است ولی اگر دادگاه پس از رسیدگیهای لازم احراز نماید که نفرت به حدی است که ادامه زوجیت را برای زوجه غیرممکن می‌سازد و موجب عسر و حرج زوجه است میتواند برابر ماده ۱۱۳۰ اصلاحی ق.م اقدام کند.»
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.