کتاب دعاوی علیه ضامن و ظهرنویس

کتاب دعاوی علیه ضامن و ظهرنویس در رویه دادگاه‌ها هم جنبه ماهوی و تئوریک این دعوا را به شما خواهد آموخت و هم نحوه عملی طرح دعوا و دفاع در این دعوا را فراخواهید گرفت. شما با مطالعه رویه قضایی و آراء دادگاه ها و دیوان عالی کشور روند عملی رسیدگی به دعاوی علیه ضامن و وظهرنویس را خواهید آموخت.

بنابراین علاوه بر این که این کتاب برای دانشجویان حقوق، کارآموزان وکالت و افراد عادی قابل استفاده است برای وکلای باتجربه نیز مفید فایده خواهد بود. علاوه بر شرایط و نحوه طرح دعاوی علیه ضامن و ظهرنویس این کتاب دربردارنده:

• آراء وحدت رویه
• آراء اصراری
• آراء شعب دیوان عالی کشور
• آراء دادگاه های بدوی و تجدیدنظر
• نشست های قضایی و نظریات مشورتی در این باب می باشد.

مهلت اقامه دعوی علیه ظهرنویس سفته، نمونه دادخواست علیه ظهرنویس چک، تفاوت ضامن و ظهرنویس در چک، توقیف اموال ضامن چک، مسئولیت ضامن و امضا پشت چک به عنوان ضامن، مسئولیت صادر کننده چک و مسئولیت مدنی پشت نویسان چک مواردی هستند که در این کتاب آمده است.

 اوصاف و خصوصیات عقد ضمان

اهم اوصاف و خصوصیات عقد ضمان بدین شرح است:

1. – عقد ضمان از عقود رضایی است و نیازی به تشریفات ندارد.
2. – عقد ضمان از عقود لازم است.
3. – عقد ضمان از عقود عهدی است.
4. – عقد ضمان از عقود تبعی است.
5. – عقد ضمان عقدی معوض است.

– عقد ضمان از عقود مبتنی بر مسامحه است نه مغابنه، بر این اساس علم اجمالی به موضوع و طرف قرارداد به شرطی که قابل تعیین باشد، کفایت می‌کند. همچنین در ضمان خیار غبن و خیار تبعض صفقه وجود ندارد.

 شرایط اساسی و اختصاصی عقد ضمان

الف) شرایط اساسی عقد ضمان: ضمان عقد است؛ بنابراین، همانند سایر عقود باید شرایط اساسی صحت معامله (قصد و رضا، اهلیت، معین بودن موضوع و جهت مشروع) را داشته باشد.

البته برخی از این شرایط در عقد ضمان کم‌رنگ‌تر، مثل جهت معامله که در ضمان کاربرد ندارد؛ زیرا ضمان مبتنی بر مسامحه است نه مغابنه و برخی پررنگ‌ترند مثل قصد و رضا که باید منجز باشند و قصد نباید معلق باشد؛ زیرا بنا بر حکم صریح ماده ۶۹۹ ق.م. تعلیق در عقد ضمان اعم از تعلیق در انشا و تعلیق در منشأ هر دو باطل است. با اینکه در عقد ضمان حداقل سه شخص مطرح است؛

یعنی، مدیون (بدهکار)، صاحب حق (طلبکار) و ضامن، ولی عقد ضمان توسط دو شخص انعقاد می‌گردد، یک طرف طلبکار (بعد از عقد مضمون‌له گویند) و طرف دیگر ضامن است و مدیون اصلی (بعد از عقد مضمون‌عنه گویند) در انعقاد عقد دخالتی نداشته و رضای وی تأثیری در عقد ندارد.

در این زمینه ماده ۶۸۵ ق.م. می‌گوید: «در ضمان رضای مدیون اصلی شرط نیست» البته اگر ضمان بدون رضای مدیون منعقد گردد، دیگر ضامن پس از تأدیه دین نمی‌تواند به مدیون مراجعه کند. همان‌طور که گفته شد، عقد ضمان با اراده ضامن و اراده مدیون محقق می‌شود که باید دارای اهلیت باشند؛

یعنی هر دو بالغ، عاقل، رشید و صاحب اختیار باشند و از آنجایی که مدیون نقشی در تحقق عقد ضمان ندارد؛ بنابراین، اهلیت مدیون نیز مطرح نیست چنانچه ماده ۶۸۷ ق.م. می‌گوید: «ضامن شدن از محجور و میت صحیح است.»

در خصوص اهلیت طرفین قانون مدنی در ماده ۶۸۶ ق.م. می‌گوید: «ضامن باید برای معامله اهلیت داشته باشد.» و از اهلیت مضمون‌له سخنی به میان نیاورده است؛ ولی به این معنی نیست که اگر مضمون‌له اهلیت نداشت، اشکالی ندارد، بلکه در عقد ضمان اهلیت طرفین شرط صحت است؛ زیرا در عقد کسی می‌تواند قصد انشاء داشته باشد که دارای اهلیت باشد.

به‌علاوه همان‌طور که ضامن تعهدی را به عهده می‌گیرد و برای متعهد شدن وی اهلیت لازم است، مضمون‌له نیز باید این تعهد را قبول کند و این یعنی، مداخله در امور مالی خود که مستلزم داشتن اهلیت است.

ب) شرایط اختصاصی عقد ضمان (شرایط اختصاصی مورد ضمان): در عقد ضمان افزون بر شرایط عمومی صحت معامله، قانون‌گذار شرایط دیگری نیز مطرح است که فقدان آن موجب بطلان عقد ضمان خواهد شد. این شرایط عبارت‌اند از:

1.  مورد ضمان باید مال باشد: مال چیزی است که ارزش معاوضه و داد و ستد داشته و قابل تقویم به پول باشد؛ بنابراین آنچه مالیت نداشته باشد، نمی‌تواند موضوع عقد ضمان قرار گیرد. پس تعهدات غیرمالی زن و شوهر در قبال هم مثل حضانت، قابل ضمانت نیستند.
2.  مورد ضمان باید قابلیت تعلق به ذمه را داشته باشد (کلی باشد): یعنی، مال در عقد ضمان باید به‌صورت کلی باشد تا قابل ذمه قرار گرفتن باشد؛ لذا اگر کسی تعهد بر رد عین مال داشته باشد، ضمانت از آن صحیح نیست؛ زیرا عین خارجی در ذمه قرار نمی‌گیرد. به‌عنوان مثال نمی‌توان ضامن امینی که تعهد به رد عین مال را دارد، شد؛ زیرا امین متعهد بر رد عین مال است و آن مال عین خارجی و در تصرف امین است و ضامن نمی‌تواند وی را از تصرف بر آن عین منع کند و آن را به طلبکار ردّ نماید.

نمونه دادخواست علیه ظهرنویس چک