به هدیه‌ای که مرد هنگام عقد ازدواج به همسرش می‌دهد، مهریه یا صداق گفته می‌شود. مقدار مهریه بستگی به توافق مرد و زن دارد و مقدار مشخصی برای مهریه معین نشده است. هر چیز معقولی که دارای ارزش اقتصادی و اجتماعی باشد، می‌تواند به عنوان مهریه مورد توافق مرد و زن قرار بگیرد؛ چیزهایی مثل: پول، طلا، نقره، زمین، مِلک، وسایل زندگی و حتی چیزهایی مثل آموزش مهارتی ویژه و یا سفرهای زیارتی و…
چه زمانی مهریه به زن تعلق می‌گیرد؟
بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض اینکه ازدواج صورت گرفت زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر کاری که می‌خواهد با آن انجام دهد. البته، این در موردی موثر است که مهریه مال از پیش موجودی باشد که در همان لحظه قابل به ملکیت در آمدن برای زن را داشته باشد، مثلا منزل متعلق به داماد
وضعیت مهریه عندالمطالبه با عندالاستطاعه فرق می‌کند. اگر مهریه عندالمطالبه باشد، زن هر زمان که تمایل داشته باشد می‌تواند مهریه را از مرد مطالبه کند. در حالیکه اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، زن فقط زمانی می‌تواند مهریه را مطالبه کند که مرد توان پرداخت آن را داشته باشد
نحوه تعیین مهریه
همان طور که می دانید میزان مهریه، ضمن عقد نکاح تعیین می‌گردد اما می‌تواند با توافق زوجین تعیین میزان مهریه به زمان بعد از عقد نکاح نیز موکول گردد. همچنین ممکن است شرط عدم مهریه در عقد نکاح ذکر گردد و این موضوع خللی به عقد وارد نمی آورد
مطابق قانون مدنی مهری باید مالیت داشته و قابل تملیک باشد. همچنین مهریه می‌تواند عندالمطالبه یا عندالاستطاعه تعیین گردد
. هنگامی که مهریه عندالمطالبه است زن می‌تواند از حق حبس استفاده کند و تا زمانی که مهریه را به صورت کامل دریافت نکرده است، از تمکین مرد خودداری نماید. اما در صورتی که مهریه عندالاستطاعه باشد، توانایی مالی مرد جهت پرداخت مهریه در نظر گرفته می‌شود و نمی‌توان مرد را اجبار به پرداخت مهریه نمود
درخواست مهریه
مطالبه مهریه را می توان به دو طریق اقدام کرد که هر کدام در جایگاه خود دارای محاسن و معایبی هستند
در صورتی که مهریه شما عندالمطالبه یا عندالاستطاعه باشد این امکان برای شما وجود دارد که از طریق دادگاه با دادن دادخواست و یا از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی با درخواست مطالبه شود
مطالبه مهریه پس از طلاق
طلاق رجعی:
در طلاق رجعی مرد می‌تواند در مدت عده ی زن( سه ماه و ده روز)، به همسر خود رجوع نماید و مجددا زندگی زناشویی را بدون نیاز به ازدواج مجدد با زن، ادامه دهد. رجوع می‌تواند هر گفتار یا رفتاری باشد که دلالت بر تمایل مرد به ادامه ی رابطه زناشویی دارد
طلاق بائن:
در طلاق بائن مرد حق رجوع ندارد و اگر تمایل به ادامه ی رابطه زناشویی دارد باید مجددا با همسر خود ازدواج نماید و عقد نکاح جاری گردد. لازم به ذکر است که طلاق توافقی در زمره‌ی طلاق بائن قرار می گیرد که در حقوق ایران از آن با عنوان طلاق خلع یاد می‌شود
در طلاق خلع یا توافقی، زن به دلیل کراهت از شوهر خود و یا شرایط عسر و حرج، مالی را که می‌تواند همان مهریه باشد و یا به میزان کم تر یا بیشتر از آن مال، به مرد می بخشد و در عوض آن از مرد جدا می‌شود یعنی رضایت مرد را در طلاق دادن جلب می نماید
در این نوع طلاق مرد در ایام عده زن، حق رجوع به وی را ندارد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که زن در زمان عده ی خود می‌تواند به مهریه ی بخشیده شده رجوع نماید و از بخشش مهریه صرف نظر کند اما در این صورت نوع طلاق از طلاق بائن به طلاق رجعی تبدیل می‌گردد
مطالبه مهریه قبل از نزدیکی
بحث دیگری که لازم است به آن بپردازیم وقوع یا عدم وقوع نزدیکی بین زوجین در هنگام طلاق است. قاعده ای که در این بحث مطرح است این می‌باشد که عدم وقوع نزدیکی مانع از استحقاق کامل مهریه به زن می‌شود
یعنی مالکیت کامل مهریه به زن متزلزل است تا زمانی که نزدیکی صورت بگیرد. بنابراین در صورتی که بین زن و مرد نزدیکی صورت گرفته باشد زن مستحق دریافت تمام مهریه است اما اگر پس از وقوع طلاق، بین زن و مرد نزدیکی صورت نگرفته باشد، زن مستحق دریافت نصف مهریه است
همچنین در صورتی که مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عنن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق دریافت نصف مهر المثل است (ملاک تعیین مهرالمثل وضعیت زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب او و همچنین معمول محل و… است).
مهریه زن در هر زمانی باید به نرخ روز پرداخت شود و هم اکنون بر طبق قانون حمایت خانواده برای دریافت مهریه صرفا تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن، دادگاه در صورت نپرداختن اقساط حکم جلب صادر می‌کند و برای مازاد بر آن، زوجه می بایستی اموالی را از زوج به دادگاه معرفی نماید. همچنین ازدواج مجدد زوجه پس از طلاق مانع اخذ مهریه قبلی نمی‌گردد
اگر در طلاق توافقی چک یا سفته ای بابت دریافت مهریه اخذ شده باشد، زن می‌تواند در صورتی که چک یا سفته ها وصول نگردید، به استناد مدارک مذکور درخواست مطالبه مهریه را به دادگاه تقدیم کند و در صورت قطعیت حکم امکان جلب و توقیف اموال زوج وجود خواهد داشت
مراجع قانونی جهت وصول مهریه
وصول مهریه از طریق طرح دعوی در دادگاه امکان پذیر می‌باشد که در این صورت با تقدیم دادخواست مطالبه مهریه حکم پرداخت مهریه و اجرائیه صادر می‌شود. علاوه براین زوجه می‌تواند هم زمان با درخواست مهریه، تأمین مهریه را هم جهت سهولت در دریافت مهریه تقاضا نماید
وصول مهریه از طریق اجرای ثبت: در مورد مهریه در صورتی که اموال منقول مثل پول و سکه باشد، دفتر خانه ازدواجی که سند ازدواج را تنظیم کرده است مرجع صدور اجرائیه می باشد، اما در مورد اموال غیرمنقول یا ملک در دفتر املاک به ثبت رسیده است که در این صورت دفترخانه ای که سند را تنظیم کرده است اجرائیه را صادر می نماید یا ملک به ثبت نرسیده است که در این صورت باید از طریق دادگاه اقدام شود.
